Waarom heeft het ene kind meer problemen met een (echt)scheiding als het andere?

Soms lijkt het of het ene kind weinig problemen ondervindt van de scheiding van zijn ouders. Een ander kind kan volledig in de war raken. Of een kind kwetsbaar is voor de eventuele negatieve gevolgen van een (echt)scheiding van zijn/haar ouders of zich weerbaar kan opstellen, wordt bepaald door enerzijds factoren in het kind en anderzijds factoren in zijn omgeving en de wisselwerking tussen deze factoren.

Wanneer deskundigen op het gebied van echtscheiding en kinderen wordt gevraagd naar risicofactoren tijdens en na de scheiding, dan wordt het meest genoemd: gebrek aan veerkracht bij het kind, weinig zelfvertrouwen, het gevoel hebben weinig of geen invloed te kunnen uitoefenen en het zich schuldig voelen aan de echtscheiding[1].

Interne factoren die de aanpassing van het kind aan een scheiding positief of juist negatief beïnvloeden, blijken (uit onderzoek) te zijn:

Ego-veerkracht

Onder ego-veerkracht wordt verstaan de flexibiliteit en het incasseringsvermogen van kinderen in stressvolle situaties. Kinderen met een grote veerkracht hebben minder problemen bij de aanpassing aan de situatie na de scheiding. Deze kinderen hebben meer het gevoel de situatie onder controle te hebben en hebben daardoor meer zelfvertrouwen.

Intelligentie:

Een ander interne factor, die samenhangt met de wijze waarop een kind zich aan de situatie na de scheiding aanpast, is de intelligentie van het kind. Intelligente kinderen hebben meer veerkracht en daardoor een kleinere kans op psychosociale problemen.

Leeftijd:

De leeftijd speelt ook een rol bij de aanpassing aan de echtscheiding. Oudere kinderen blijken kwetsbaarder te zijn voor factoren buiten het gezin, terwijl jongere kinderen gevoeliger zijn voor factoren in de gezinssituatie[2].

Neuropsychiatrische problemen:

Kinderen met neuropsychiatrische problemen zoals ADHD, autisme, en andere aangeboren stoornissen in de ontwikkeling, zijn extra kwetsbaar. Ze zijn extra kwetsbaar voor de gevolgen van een scheiding, omdat ze zich slechter aan veranderingen aanpassen.

Geslacht:

Sekseverschillen spelen een rol in de wijze waarop kinderen zich aanpassen aan het eenoudergezin en het stiefgezin. Onderzoek heeft aangetoond dat bij jongens die lang in een eenoudergezin wonen, de meeste negatieve effecten gevonden worden.

Temperament:

Kinderen met een makkelijk temperament passen zich sneller aan na veranderingen en dus ook aan de veranderingen die de scheiding met zich meebrengt, zo blijkt uit onderzoek[3].

Het gedrag van kinderen met een moeilijk temperament kenmerkt zich door een hoge mate van activiteit, prikkelbaarheid en onvoorspelbaarheid. Zij hebben in stress situaties een verhoogd risico op psychosociale problemen. Het meemaken van een scheiding is voor kinderen met een moeilijk temperament dus extra zwaar en de kans dat ze psychosociale problemen ontwikkelen is groot.

Roland Knegtmans is naast advocaat en mediator, coach in de begeleiding van kinderen in scheidingssituaties en van scheidende/gescheiden ouders en/of professionals die te maken hebben met kinderen in deze situatie (bv leerkrachten).

[1] Ernst, 1988
[2] De graaf, 2002
[3] Hetherington 1989