Vijf tips voor samenwoners

Steeds meer mensen kiezen ervoor om samen te wonen in plaats van met elkaar te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan. Hieronder geven wij vijf tips waarop samenlevers goed moeten letten wanneer zij gaan samenwonen, maar ook wanneer zij uit elkaar gaan.  

1. Voor samenwoners gelden niet dezelfde wettelijke rechten en plichten als voor gehuwden of geregistreerd partners

Allereerst is het goed om te weten dat voor samenwoners niet dezelfde rechten en plichten gelden als voor gehuwden of geregistreerde partners. Als iemand trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat, dan gelden er automatisch een aantal rechten en plichten. Partijen worden bijvoorbeeld elkaars erfgenaam en zijn verplicht in elkaars levensonderhoud te voorzien (het betalen van alimentatie na de scheiding). Ook zijn partijen in sommige gevallen verantwoordelijk voor elkaars schulden. Al deze zaken gelden niet voor samenwoners, al dan niet met een samenlevingscontract, tenzij hierover expliciet afspraken zijn gemaakt.

2. Een ouderschapsplan is altijd verplicht als partijen minderjarige kinderen hebben waarover zij samen het gezag uitoefenen

Als partijen samen kinderen hebben waarover zij het gezamenlijk gezag uitoefenen en als samenwoners uit elkaar gaan, dan is het altijd verplicht om een ouderschapsplan op te stellen, of er nu een samenlevingscontract is of niet. Voorwaarde is wel dat partijen samen het ouderlijk gezag hebben. In het ouderschapsplan maken partijen afspraken over de kinderen. Bijvoorbeeld hoe zij de opvoeding willen regelen (verdeling van de zorg- en opvoedingstaken) of hoe partijen elkaar willen informeren over belangrijke onderwerpen. Ook maken partijen in het ouderschapsplan afspraken over kinderalimentatie.

3. Partijen hebt als ex-samenwoners geen recht op nabestaandenpensioenen

Wanneer partijen zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, dan zijn zij automatisch elkaars partner in de pensioenregeling. Mocht een van de partijen komen te overlijden, dan heeft de ander recht op het  bijzonder partnerpensioen / nabestaandenpensioen, tenzij anders overeengekomen in bijvoorbeeld huwelijkse voorwaarden. Wanneer partijen samenwonen, geldt dit niet automatisch. Van belang is om hierover in het samenlevingscontract hierover afspraken te maken.  

4. Partijen hebben als ex-samenwoners geen recht op partneralimentatie

Samenwoners hebben geen recht op partneralimentatie wanneer zij uit elkaar gaan. Tenzij er een samenlevingscontract is waarin hierover afspraken zijn gemaakt. Dit recht is er automatisch indien partijen zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan. Vervolgens dient wel nog worden bekeken of er daadwerkelijk behoefte is aan en draagkracht voor partneralimentatie. 

5. Let op de afwikkeling van het fiscaal partnerschap

Ook als partijen niet zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, kunnen zij elkaars fiscaal partner zijn. Gaan samenwoners in de loop van het jaar uit elkaar, dan eindigt het fiscale partnerschap vanaf het moment dat zij niet meer samen op hetzelfde adres staan ingeschreven. Het kan voordelig zijn om in dat jaar nog één keer samen aangifte te doen bij de Belastingdienst.