Huwelijk en schulden

Een groot gedeelte van de Nederlanders, circa 75%, trouwt nog steeds in gemeenschap van goederen, terwijl het mogelijk is om afspraken te maken over de vermogenspositie van echtgenoten tijdens en na beëindiging van hun huwelijk. Echtgenoten kunnen overgaan tot het opstellen van huwelijkse voorwaarden, waarin zij de tussen hen gemaakt afspraken vastleggen. Indien geen huwelijkse voorwaarden worden opgesteld, ontstaat door het aangaan van het huwelijk van rechtswege een gemeenschap van goederen.

Wanneer een echtpaar, dat in gemeenschap van goederen is getrouwd, uit elkaar gaat, kan dat grote gevolgen hebben voor (ex)echtgenoten. Daar is niet iedereen zich van bewust, terwijl ongeveer 40% van de huwelijken door echtscheiding eindigt.

Gemeenschap van goederen

Wanneer  twee mensen met elkaar in het huwelijk treden en geen huwelijkse voorwaarden opstellen, valt alles wat zij bezitten in “de gemeenschap”. Niet alleen positief vermogen (bezittingen), maar ook negatief vermogen (schulden), zoals een lening van een echtgenoot in verband met zijn studie.

De hoofdregel luidt, dat alle schulden, zowel voor als tijdens het huwelijk aangegaan, ongeacht wie van beide echtgenoten deze is aangegaan, gemeenschapsschulden zijn. Een uitzondering op deze hoofdregel vormen de zogenaamde verknochte schulden en privéschulden. Verknochte schulden zijn schulden, die op bijzondere wijze verknocht zijn aan een van de echtgenoten. Van een verknochte schuld is niet snel sprake. Privéschulden zijn onder meer schulden met betrekking tot privégoederen (bijvoorbeeld goederen, die krachtens erfrecht en/of schenking onder uitsluitingsclausule zijn verkregen).

De vraag is wat er gebeurt met schulden en schuldeisers bij de beëindiging van een huwelijk. In dit kader dienen drie begrippen te worden onderscheiden. Te weten: aansprakelijkheid, verhaal en draagplicht.

Aansprakelijk tijdens het huwelijk is altijd de echtgenoot-debiteur (schuldenaar), degene die de schuld is aangegaan. Met andere woorden: wie kan worden aangesproken voor het verrichten van een prestatie, bestaande uit bijvoorbeeld betaling van een geldsom aan de schuldeiser?  De echtgenoot die de schuld (mede) is aangegaan. De wet bepaalt voorts dat ieder van de echtgenoten voor het geheel aansprakelijk is voor zogenaamde gemeenschapsschulden na de ontbinding van de gemeenschap. Sinds 1 januari 2012 wordt een gemeenschap ontbonden op het moment dat het verzoekschrift tot echtscheiding bij de rechtbank wordt ingediend. De gemeenschap kan ook worden ontbonden indien tijdens het huwelijk huwelijkse voorwaarden worden opgemaakt of een echtgenoot komt te overlijden.

Vervolgens komt de vraag aan de orde op welke goederen de schulden verhaald kunnen worden indien er sprake is van gemeenschapsschulden. De gemeenschapsschulden kunnen worden verhaald op de goederen, die behoren tot de gemeenschap. Indien de gemeenschap is ontbonden, kunnen schulden worden verhaald op de goederen, die een echtgenoot uit verdeling van de gemeenschap heeft verkregen. Verhaal voor gemeenschapsschulden waarvoor de echtgenoot voordien niet aansprakelijk was, is dus alleen mogelijk op gemeenschapsgoederen, die de echtgenoot uit de verdeling heeft verkregen. In het geval dat er sprake is van een gemeenschapsschuld, die de echtgenoot zelf is aangegaan (hij was voordien al aansprakelijk) dan is verhaal ook mogelijk op goederen, die hij niet krachtens de verdeling van de gemeenschap heeft verkregen.

Indien sprake is van een privéschuld in plaats van een gemeenschapsschuld geldt het volgende. Deze schulden kunnen ook op gemeenschapsgoederen worden verhaald, tenzij de andere echtgenoot privégoederen van de schuldenaar aanwijst die voldoende verhaal bieden. Privéschulden van een van de echtgenoten worden in beginsel op privégoederen van die schuldenaar/echtgenoot verhaald vanaf het moment dat de gemeenschap is ontbonden.

Tenslotte resteert de vraag wie draagplichtig is. Bij draagplicht gaat het om de vraag wie uiteindelijk in de onderlinge verhouding tussen de echtgenoten opdraait voor de schuld. In beginsel zijn beide echtgenoten ieder voor de helft draagplichtig voor alle gemeenschapsschulden, tenzij op grond van redelijkheid en billijkheid de schuld niet voor de helft ten laste van de andere echtgenoot kan worden gebracht.

Het voorgaande betekent dat het trouwen in gemeenschap van goederen in geval van echtscheiding tot gevolg heeft dat beide echtgenoten in beginsel aansprakelijk zijn voor alle schulden, die voor het huwelijk en tijdens het huwelijk zijn ontstaan. Partijen dienen in beginsel de schulden ieder voor de helft te dragen. Deze schulden kunnen enkel verhaald worden op de goederen van de (ex) echtgenoot, niet schuldenaar, die deze krachtens verdeling uit de gemeenschap heeft verkregen. Schuldeisers kunnen de schulden verhalen op alle goederen van de (ex) echtgenoot, schuldenaar, ongeacht of deze echtgenoot de goederen krachtens verdeling heeft verkregen.

Veel mensen tekenen mee bij het aangaan van een lening c.q. schuld. Indien u medeschuldenaar wordt door het ondertekenen van de geldlening, wordt u in de regel ook medeschuldenaar en kan de schuldeiser de schuld niet alleen verhalen op goederen die u krachtens verdeling heeft verkregen, maar ook op privégoederen, die niet tot de gemeenschap behoorden.

Daarnaast wordt u op grond van de wet (hoofdelijk) medeschuldenaar indien de andere echtgenoot schulden aangaat in verband met de kosten van de huishouding. Ook in dat geval kunnen de goederen, die u krachtens verdeling heeft verkregen als verhaalsobject gelden, maar ook andere privégoederen.

Samenvattend is het van groot belang dat u voor het aangaan van uw huwelijk informatie inwint bij een notaris of advocaat over de vraag of het zinvol is om huwelijkse voorwaarden te laten opstellen.

Door het opstellen van huwelijkse voorwaarden kunt u onder meer voorkomen dat vermogen dat u of uw partner  voor het huwelijk had (bestaande uit bezittingen en schulden) in de gemeenschap valt.

U dient zich ook  te realiseren wat de consequenties zijn van het mee tekenen bij het aangaan van een lening of schuld; u wordt dan ook schuldenaar naast de ander. In het geval dat uw (ex) echtgenoot voor de schuldeisers onvoldoende verhaal biedt na echtscheiding, omdat hij of zij geen inkomen en/of vermogen heeft, loopt u het risico dat de schuldeiser de schuld bij u int. In sommige gevallen, wordt een ex echtgenoot nog jaren geconfronteerd met schulden, die de ander is aangegaan!

Nieuw wetsvoorstel stuit op felle weerstand

Er is recentelijk een nieuw wetsvoorstel ingediend, wat inhoudt dat niet meer automatisch een gemeenschap van goederen ontstaat bij een huwelijk. Vermogen dat voor het huwelijk is opgebouwd, giften en erfenissen blijven voortaan privévermogen en alleen datgene wat beide partners tijdens het huwelijk opbouwen, zal in de gemeenschap vallen en bij een scheiding worden verdeeld. In de Tweede Kamer ontstond de afgelopen week felle weerstand tegen dit wetvoorstel.