Het samengestelde gezin: de kinderen (deel 1)

Na een echtscheiding of overlijden van de partner gaan veel mensen vroeg of laat weer een nieuwe relatie aan. Wanneer er kinderen zijn uit een vorig huwelijk of relatie ontstaat een nieuw samengesteld gezin (‘stiefgezin’). Deze samenlevingsvorm wijkt af van het ‘gewone’ gezin en heeft eigen kenmerken. In dit artikel staat centraal de reactie van de kinderen op de vorming van een stiefgezin en de introductie van de nieuwe relatie. In deel twee wordt ingegaan op de stiefouder. Deel drie tot slot behandelt het worden van stiefouder, waarin een onderscheid wordt gemaakt tussen het worden van stiefmoeder en het worden van stiefvader.

REACTIE VAN DE KINDEREN OP HET STIEFGEZIN

Kinderen ontvangen de nieuwe partner van de ouder meestal met gemengde gevoelens. Er zijn twee hoofdproblemen waarmee kinderen worstelen als ze deel uit gaan maken van een stiefgezin. Het is ten eerste voor veel kinderen moeilijk te accepteren dat er een nieuwe partner in het gezin komt. Kinderen kunnen het gevoel krijgen dat de nieuwe partner de andere ouder vervangt. Zij zullen zich tegen deze verandering verzetten. Vooral kinderen in de basisschoolleeftijd en de kinderen in de pubertijd doen meestel erg koel tegen de nieuwe partner. Uit loyaliteit jegens de andere ouder zullen veel kinderen de nieuwe partner aanvankelijk verwerpen en de stiefouder het geval geven dat hij of zij niet tot het gezin behoort. Tweede probleem waarmee stiefkinderen kampen, is de angst de ouder kwijt te raken aan de nieuwe partner.

OVERIGE REDENEN WAAROM KINDEREN MOEITE KUNNEN HEBBEN MET HET STIEFGEZIN

• ze moeten de aandacht van de ouder delen met diens nieuwe partner;
• de nieuwe relatie vernietigt de hoop op hereniging tussen de ouders;
• ze vinden het zielig voor de andere ouder;
• ze voelen zich afgewezen (‘ben ik niet voldoende om je gelukkig te maken’);
• ze willen zeggenschap over de nieuwe partner;
• als nieuwe partner reden is van de breuk.

INTRODUCTIE VAN DE NIEUWE PARTNER

De meeste ouders zijn ongerust en onzeker over de acceptatie van de nieuwe geliefde. In de beginfase van de nieuwe relatie kan het verstandig zijn de nieuwe partner niet te snel aan de kinderen te introduceren. In de eerste fase van verliefdheid is er nog geen zekerheid welke kant het zal opgaan met de nieuwe relatie. Wanneer kinderen te snel worden voorgesteld aan een nieuwe partner, kan het voorkomen dat de kinderen een relatie opbouwen met iemand die ze na een aantal maanden weer ‘verliezen’ omdat de relatie geen stand blijkt te houden. Andere mogelijkheid is dat wanneer de nieuwe partner te snel wordt geïntroduceerd, de kinderen deze nieuwe partner als indringer beschouwen. Dit geldt zowel voor de kinderen als voor de ex-partner. Zij hebben allemaal tijd nodig om te wennen aan de nieuwe situatie.
Ook wanneer de relatie stabiel blijkt te zijn, is het verstandig het contact tussen de kinderen en de nieuwe partner stapsgewijs op te bouwen. Er moet tijd voor worden uitgetrokken om de nieuwe partner in het gezin te introduceren.

TIPS VOOR DE INTRODUCTIE VAN DE NIEUWE PARTNER:

• Eerst kan de kinderen verteld worden dat hun vader / moeder iemand heeft ontmoet die hij / zij erg aardig vindt;
• In de weken daarna kan steeds meer verteld worden over deze nieuwe partner. Bij iets oudere kinderen is de kans groot dat de kinderen dan zelf al komen met de vraag of de ouder een nieuwe relatie heeft. Wanneer de kinderen niet zelf met deze vraag komen, kan dit rustig verteld worden. Kinderen wennen zo rustig aan het idee dat hun ouder een nieuwe partner heeft;
• Bereid de kinderen erop voor dat deze persoon vaker op bezoek zal komen (verwacht hierbij niet dat de kinderen meteen staan te juichen). Probeer niet om de nieuwe partner te brengen als een ‘fijne’ verrassing voor de kinderen. Zij hebben er geen boodschap aan dat de ouder zich weer bemind voelt;
• Wanneer de nieuwe partner regelmatig over de vloer komt, blijf dan aandacht houden voor de gevoelens van de kinderen.

Belangrijk is dat kinderen tijd krijgen om te wennen aan de nieuwe situatie. Dit houdt niet in dat het kind bepaalt in welk tempo de relatie mag groeien, maar wel dat rekening wordt gehouden met de gevoelens van het kind.