Gevolgen voor kinderen door echtscheiding

Elk kind heeft recht op een zo onbelast mogelijke jeugd om zich te kunnen ontwikkelen. Kinderen kunnen best belast worden met zaken die nu eenmaal bij het leven horen. Daar kunnen ze ook best mee leren omgaan. Wanneer zich ingrijpende zaken voordoen kost dat veel meer tijd en moeite. De risico’s dat de kinderen in hun jeugd meer belast worden dan nodig zou moeten zijn, nemen toe naarmate er minder hulp geboden is.

Er is veel onderzoek gedaan naar de gevolgen die kinderen ondervinden van een echtscheiding. Hieronder bespreek ik, zonder uitputtend te willen zijn, een aantal directe gevolgen als ook gevolgen voor de lange(re) termijn welke kinderen ervaren die te maken hebben (gehad) met een echtscheiding.

Directe gevolgen

Bij een echtscheiding zijn er veel directe gevolgen die op zich al belastend zijn voor kinderen. Vaak gaat een scheiding gepaard met verhuizen van één of beide ouders. Dat betekent dat het kind naast het verlies van de veilige gezinsstructuur en het gemis van telkens één van beide ouders ook de veiligheid van de plaats van wonen en wat daarbij hoort moet missen. Denk hierbij aan een andere school, nieuwe vriendjes etc. Verder gebeurt het nogal eens dat door het achteruitgaan in de  financiële situatie kinderen onder de sportvereniging, de muziekschool of andere clubjes uit moeten wat dan ook weer verlies van sociale contacten betekent.

Door de scheiding zijn de ouders vaak een tijd lang heel druk bezig met hun eigen problemen en hebben op dat moment minder oog voor de behoeften van de kinderen. Juist in de periode dat kinderen hun ouders hard nodig hebben, zijn ze dus minder beschikbaar. Er is minder discipline, minder aandacht voor verzorging en weinig emotionele steun. Het aanpassingsvermogen van het kind wordt voortdurend op de proef gesteld, terwijl de mensen in de omgeving van het kind een afwachtende houding aannemen omdat ze bang zijn om bij de conflicten over de scheiding betrokken te raken of dat ze partij zouden moeten kiezen.

Kinderen zouden de kans moeten krijgen om van beide ouders te leren, op beide ouders te lijken en van beide ouders te houden. Veel ouders beseffen niet dat kinderen een beeld van hun ouders nodig hebben om daarmee een deel van zichzelf te maken. Bij een echtscheiding kan het gebeuren dat een kind een stukje van zichzelf kwijt raakt. In het ergste geval kan een kind zijn / haar identiteit zo kwijtraken dat het niet meer voor zich zelf kan kiezen.

Gevolgen voor de lange(re) termijn

Uit onderzoeken is gebleken dat kinderen die uit een gebroken gezin komen een groter risico hebben om op latere leeftijd psychische problemen te ontwikkelen.

Verder wordt delinquent gedrag in verband gebracht met voortdurende conflicten tussen ouders in situatie van scheiding. Het kind kan zich door de scheiding verraden gaan voelen en het idee krijgen dat het expres in de steek gelaten wordt. Het geruzie tussen de ouders wordt vaak niet begrepen en zorgt alleen maar voor een grotere verwijdering tussen kind en ouders.

Andere problemen die zich voordoen op de langere termijn zijn: depressies, problemen in de heteroseksuele relaties (vooral bij meisjes), een lager gevoel van zelfwaardering, moeilijk kunnen aanvaarden van ouderschap en een grotere kans op echtscheiding in een eigen huwelijk.

Dit alles is afhankelijk van de relatie van het kind met beide ouders en hoe deze relatie verandert na de scheiding. De mate waarin ouders doorvechten na een scheiding schijnt verder van grote invloed te zijn op het feit of er schadelijke effecten merkbaar zijn op latere leeftijd van het kind (Herbert, 1996).

Opmerkelijke resultaten uit het onderzoek van familiewetenschapper Nicholas Wolfinger:

• Als één van de twee partners een kind is van gescheiden ouders, dan is de kans twee keer zo groot dat een relatie uitdraait op een scheiding.
• Als beiden uit een scheidingsgezin komen, dan lopen ze drie keer zoveel kans dat hun relatie het niet zal halen.
• Kinderen van gescheiden ouders trouwen jonger om te ontsnappen aan het geruzie thuis.
• Een scheiding van ouders heeft vaak een negatiever effect op iemands leven dan een overlijden van één van de ouders, met name omdat een scheiding extra onzekerheden met zich mee brengt.