Als uw relatie eindigt, zal er meestal een en ander verdeeld moeten worden. Als u in gemeenschap van goederen getrouwd bent, maar ook als u onder huwelijkse voorwaarden bent getrouwd en de echtelijke woning is gezamenlijk eigendom, dan zal de woning in principe verdeeld moeten worden na een scheiding. Maar soms besluiten scheidende partners om dit niet te doen of uit te stellen naar een (wel of niet vaststaand) moment in de toekomst. Dit gebeurt bijvoorbeeld als partijen er waarde aan hechten dat de kinderen gedurende hun schoolgaande periode in de betreffende woning kunnen blijven wonen met één van hun ouders.
Zonder uitputtend te willen zijn, volgen hier enkele punten waarover de scheidende eigenaren van die woning dan afspraken kunnen (of moeten ) maken.
Onvermijdelijk zal bij het onverdeeld laten van de echtelijke woning de daaraan verbonden hypothecaire lening ook onverdeeld blijven. Dit betekent dat beide partners hoofdelijk aansprakelijk blijven tegenover de hypotheekverstrekkende bank. Dus ook als partners onderling zouden afspreken dat één van hen de hypotheeklasten voldoet, zal de bank de andere partner kunnen aanspreken op betaling van de hypotheeklasten als de ene partner dit (in strijd met de onderlinge afspraken) zou nalaten. De bank hoeft zich van onderlinge afspraken tussen de (gescheiden) partners dus niks aan te trekken.
Soms is het wenselijk om afspraken te maken over hoe om te gaan met renteherziening op de hypothecaire lening als die naar verwachting zal plaatshebben in de periode van onverdeeldheid.
Afspraken over wie, bij uitsluiting van de ander, de woning mag blijven bewonen, met daaraan eventueel gekoppeld voorwaarden voor “goede zorg voor de woning” en soms andere voorwaarden, worden meestel ook gemaakt bij de scheiding. Soms is er aanleiding om daarbij afspraken te maken over een vergoeding die de bewonende ex-partner mogelijk voor het genot aan de andere ex-partner verschuldigd zal zijn. De vergoedingsvraag is meestal onder meer afhankelijk van de financiële ruimte van beide partners en eventuele partneralimentatie.
Kosten verbonden aan de echtelijke (onverdeelde) woning, waaronder de hypotheeklasten, zullen op grond van de wet door de gescheiden partners (eigenaren) ieder voor de helft gedragen moeten worden, in principe ongeacht wie van hen de woning bewoont. Samen kunnen de ex-partners hierover afwijkende afspraken maken (waaraan de bank of andere crediteuren niet zijn gebonden).
Dit geldt voor eigenaarslasten (zoals onderhoud, belastingen, opstalverzekering, hypotheekrente/aflossing). Gebruikerslasten (gas, water, elektra, telefoon e.d.) komen in principe voor rekening van de gebruiker, dus voor de bewoner van de woning.
Sommige ex-partners hebben ten tijde van de scheiding afspraken gemaakt over een recht van eerste koop. Als de eigenaren op enig moment de woning toch willen verdelen, dan krijgt één van hen of degene die zulks kan bekostigen het recht de woning toegedeeld te krijgen. Hiermee wordt voorkomen dat de woning per definitie verkocht zal worden aan derden, zodat een partner de woning wellicht aan zijn neus voorbij ziet gaan waar hij/zij deze graag had willen hebben.
Soms wordt daarbij vooraf een prijs voor toedeling afgesproken. Soms worden afspraken gemaakt over de waardebepaling op moment van inroepen van het recht van eerste koop, zoals benoeming van een makelaar, die taxeert tegen de waarde in het economisch verkeer in onbewoonde staat.
Er kunnen ook afspraken gemaakt worden over het moment van toekomstige verkoop, hoe de verkopend makelaar zal worden aangewezen, wie dat zal zijn en hoe de waardebepaling zal plaatsvinden. Het kan daarnaast nuttig zijn om afspraken te maken over de bezichtigingen die door potentiële kopers zullen plaatsvinden (wie zal daarbij aanwezig zijn, wie zorgt ervoor dat de woning opgeruimd en netjes is), maar ook over de oplevering (wie zorgt dat het huis leeg is, de aansluitingen worden opgezegd e.d.).
Tenslotte worden vaak afspraken gemaakt over de verdeling van de overwaarde (verkoopopbrengst minus aflossing hypothecaire lening en eventueel inlossing verpande polis) die na verkoop zal resteren.